Aanpak handhaving ZZP-ers

Dit kabinet wil door het herstellen van de balans op de arbeidsmarkt het werken met en als zelfstandige(n) toekomstbestendiger maken. In een brief informeert het kabinet de Tweede Kamer over zijn zienswijze op de afschaffing van het handhavingsmoratorium per 1 januari 2025. We geven enkele highlights uit deze brief waarvan we denken dat die voor u van belang zijn.

Boetebeleid
Het kabinet realiseert zich dat de opheffing van het handhavingsmoratorium een spannend moment voor werkgevenden en werkenden kan zijn en inspanning vergt. Daarom wil het kabinet voorkomen dat partijen die aantoonbaar actief zijn met de juiste kwalificatie van de arbeidsrelatie direct na de opheffing van het handhavingsmoratorium met vergrijpboetes worden geconfronteerd. De Belastingdienst zal coulant omgaan met het opleggen van vergrijpboetes bij partijen die aantoonbaar kunnen laten zien dat ze aan de slag zijn met het verkleinen van schijnzelfstandigheid binnen hun organisatie. In dat geval worden over het eerste kalenderjaar na beëindiging van het handhavingsmoratorium geen vergrijpboetes bij de correcties inzake de kwalificatie van de arbeidsrelatie opgelegd. Dit geldt zowel voor de werkgevenden als voor de werkenden. Er kunnen wel verzuimboetes worden opgelegd.

Einde modelovereenkomsten
Modelovereenkomsten hebben beperkte toegevoegde waarde voor de kwalificatie van arbeidsrelaties voor de loonheffingen. Daarom is in het Handhavingsplan opgenomen dat de toekomst van de modelovereenkomst wordt verkend. De verkenning geeft de volgende inzichten:

• Het aan de hand van een toetsing vooraf van (uitsluitend) de schriftelijke overeenkomsten zekerheid geven of sprake is van werken buiten dienstbetrekking, is moeilijk te verenigen met het door de Hoge Raad geformuleerde uitgangspunt dat alle omstandigheden van het geval moeten worden beoordeeld. Of al dan niet sprake is van een dienstbetrekking kan immers pas tijdens of achteraf worden bepaald aan de hand van alle feiten en omstandigheden in onderling verband bezien (holistische benadering).
• Modelovereenkomsten hebben een beperktere werking dan oorspronkelijk was beoogd en zorgen voor schijnzekerheid. Nog geen kwart van de voorgelegde overeenkomsten is goedgekeurd en de verkregen zekerheid is voorwaardelijk omdat die zekerheid afhankelijk is van de opvolging in de Zo gebruikte Deliveroo een algemene modelovereenkomst, maar oordeelde de rechter dat sprake was van een arbeidsovereenkomst.
• Door het opheffen van handhavingsmoratorium wordt het financiële risico voor opdrachtgevers groter. Voorkomen moet worden dat opdrachtgevers verrast worden door eventuele naheffingen.
• De doelstelling is om de handhaving op de kwalificatie van de arbeidsrelaties voor de loonheffingen door de Belastingdienst zoveel als mogelijk te normaliseren. Het goedkeuren van modelovereenkomsten waarmee slechts voorwaardelijke zekerheid kan worden gegeven, past daar niet bij.

De algemene conclusie is dat het huidige gebruik van modelovereenkomsten op basis van de uitkomsten van de verkenning niet langer houdbaar is. Het kabinet besluit daarom dat het beoordelen van modelovereenkomsten door de Belastingdienst wordt beëindigd.

Op basis van de beginselen van behoorlijk bestuur zullen de lopende goedgekeurde modelovereenkomsten geëerbiedigd worden tot de einddatum van de goedkeuring. De laatste einddatum is in 2029. Op basis van de goedgekeurde lopende modelovereenkomsten kunnen partijen deze tot de einddatum van de modelovereenkomst nog gebruiken. Deze goedgekeurde lopende modelovereenkomsten bieden overigens alleen zekerheid voor zover opdrachtgever en opdrachtnemer ook daadwerkelijk werken zoals is overeengekomen in de modelovereenkomst.  

Het kabinet wil in verband met dit besluit een toestroom van aanvragen modelovereenkomsten voorafgaand aan het stopzetten van de goedkeuring modelovereenkomsten voorkomen. Daarom worden er na de datum van aankondiging (dagtekening deze brief) geen nieuwe aanvragen of nieuwe verlengingen in behandeling genomen door de Belastingdienst. De Belastingdienst zal de nadruk leggen op fiscale beheersing op basis van het normenkader van wet en jurisprudentie, in plaats van op het geven van voorwaardelijke zekerheid via een modelovereenkomst. Daarnaast kan een indicatie worden verkregen via de webmodule en kan gebruikgemaakt worden van vooroverleg en van de praktijkvoorbeelden. Ook kan gebruik gemaakt worden van de ondernemerscheck, met dien verstande dat de vraag of iemand fiscaal kwalificeert als ondernemer niet altijd wat zegt over de kwalificatie van een specifieke arbeidsrelatie. 

Met het stopzetten van de beoordeling van modelovereenkomsten wil het kabinet voorkomen dat schijnzekerheid wordt ontleend aan een dergelijke overeenkomst. Tevens wordt hiermee voorkomen dat de Belastingdienst, vergelijkbaar met 2016, wordt overstelpt met verzoeken tot het goedkeuren van modelovereenkomsten. Het kabinet is van mening dat deze maatregel een positief effect kan hebben op de naleving door opdrachtgevers en opdrachtnemers. Theorie en praktijk geven aan dat een modelovereenkomst niet het juiste toetsingskader is om buiten dienstbetrekking te werken; het werkt schijnzelfstandigheid in de hand.

Let op: Er zal dit jaar nog veel informatie komen over de vele aspecten van het opheffen van het handhavingsmoratorium. Het zijn spannende tijden voor opdrachtgevers en zzp-ers. Uiteraard zijn wij beschikbaar voor concreet advies.